Kredyty powiązane z walutą obcą, szczególnie frankiem szwajcarskim (CHF), stały się przedmiotem licznych postępowań sądowych w Polsce. Z punktu widzenia prawnego oraz w kontekście sporów z bankami, kluczowe znaczenie ma porównanie kredytu indeksowanego i denominowanego do franka szwajcarskiego. Choć na pierwszy rzut oka mogą wyglądać podobnie – oba powiązane są z kursem franka – to jednak ich konstrukcja, a co za tym idzie, możliwości prawne kwestionowania takich umów, znacznie się różnią.
Streszczenie
Kredyt indeksowany CHF to złotowy kredyt przeliczany na franki, a denominowany – udzielony w CHF, ale wypłacony i spłacany w złotówkach. Oba narażały klientów na ryzyko kursowe i abuzywne kursy banków, jednak kredyty indeksowane są łatwiejsze do unieważnienia w sądzie z uwagi na mniej przejrzystą konstrukcję umowną.
Kredyty walutowe – różnica indeksowany a denominowany
Jaka jest różnica między kredytem indeksowanym a denominowanym? Kredyt indeksowany CHF to taki, który został wypłacony w złotówkach (PLN), ale jego wartość w umowie została przeliczona według kursu franka szwajcarskiego. Oznacza to, że:
- kredytobiorca wnioskował i otrzymał kwotę w złotówkach (np. 300 000 zł),
- w umowie kwota ta została przeliczona na CHF według kursu banku z dnia uruchomienia kredytu – np. po kursie 2,00 zł/CHF, co dawało 150 000 CHF,
- saldo kredytu oraz raty są następnie indeksowane do franka – czyli przeliczane zgodnie z kursem tej waluty,
- spłata następuje w złotówkach, ale przeliczana na podstawie bieżącego kursu CHF (kupna lub sprzedaży stosowanego przez bank).
Co oznacza kredyt denominowany do franka? Kredyt denominowany CHF to kredyt, w którym:
- wartość kredytu została wyrażona w umowie bezpośrednio we frankach szwajcarskich (np. 150 000 CHF),
- kwota wypłaty w złotówkach była ustalana na podstawie kursu z dnia wypłaty – również według tabeli kursowej banku,
- spłaty także były dokonywane w złotówkach, ale przeliczane na CHF według bieżącego kursu sprzedaży stosowanego przez bank.
Przykład:
- Umowa frankowa: 100 000 CHF,
- Kurs CHF z dnia wypłaty: 2,20 zł/CHF,
- Kredytobiorca otrzymuje: 220 000 zł,
- Kurs CHF rośnie do 4,00 zł – wówczas saldo zadłużenia przeliczone na PLN wynosi 400 000 zł.
Ten mechanizm narażał kredytobiorców na znaczące ryzyko kursowe, zwłaszcza że to bank jednostronnie ustalał kursy kupna i sprzedaży franka. Brak przejrzystości i możliwości negocjacji tych kursów był podstawą do uznania wielu takich postanowień za abuzywne (niedozwolone).
Podsumowując różnice w kredytach CHF wskazać należy, że kredyt indeksowany to kredyt złotówkowy, którego wartość i raty są indeksowane do waluty obcej. Z kolei kredyt denominowany to kredyt udzielony w walucie obcej, ale wypłacony i spłacany w złotówkach – na podstawie kursów banku.
Który kredyt CHF łatwiej unieważnić?
W praktyce sądowej zarówno kredyty indeksowane, jak i denominowane do CHF są skutecznie podważane. Jednak ze względu na konstrukcję umów oraz orzecznictwo sądów – kredyty indeksowane są zazwyczaj łatwiejsze do unieważnienia, ponieważ w wielu umowach indeksowanych do CHF nie została wskazana jednoznacznie kwota zobowiązania w walucie obcej. Zamiast tego wskazywano tylko kwotę w PLN oraz mechanizm przeliczenia, co budziło wątpliwości co do rzetelności i transparentności umowy. Zarówno w kredytach indeksowanych, jak i denominowanych banki jednostronnie ustalały kursy walutowe, według których przeliczano kwoty kredytu oraz raty. Banki stosowały własne kursy, często zawyżając raty kredytów i zwiększając swoje zyski. Spread walutowy stosowany przez banki to ukryty mechanizm, który znacząco wpływał na koszt kredytu frankowego. Jednak w przypadku kredytów indeksowanych konstrukcja ta była jeszcze bardziej niekorzystna, ponieważ umożliwiała bankom całkowicie arbitralne ustalenie salda zadłużenia już na etapie wypłaty.
Zarówno w przypadku kredytów indeksowanych, jak i denominowanych, sądy zwracają uwagę, że banki nie informowały w sposób wystarczający o ryzyku kursowym. Wielu kredytobiorców nie było świadomych, że saldo ich zadłużenia może wzrosnąć dwukrotnie lub więcej. W przypadku kredytów indeksowanych sądy częściej uznają, że sposób przedstawienia ryzyka był jeszcze mniej przejrzysty.
W związku z powyższym, chociaż oba rodzaje kredytów mogą być skutecznie kwestionowane, większe szanse na szybkie i korzystne rozstrzygnięcie daje kredyt indeksowany do CHF.
Jeśli jesteś kredytobiorcą frankowym i zastanawiasz się nad podjęciem działań prawnych, skontaktuj się z naszą kancelarią. Kancelaria frankowa oferuje bezpłatną analizę umowy kredytowej oraz kompleksową pomoc w sporze z bankiem. Posiadamy doświadczenie w prowadzeniu spraw frankowych i skutecznie reprezentujemy klientów w sądach na terenie całego kraju.
