W dniu 15 czerwca 2023 r. Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej wydał długo oczekiwane orzeczenia w sprawach o sygn. C-520/21 oraz sygn. C-287/22.
Orzeczenia te dotyczą kwestii niezwykle istotnych z punktu widzenia spraw frankowych – możliwości domagania się przez banki wynagrodzenia za korzystanie z kapitału kredytu oraz zasadności udzielania zabezpieczenia roszczeniom kredytobiorców przez sądy rozpoznające sprawy frankowe.
W obydwu rozpoznanych 15 czerwca 2023 r. sprawach TSUE orzekł po myśli kredytobiorców. W praktyce orzeczenia TSUE powinny związać polskie sądy i jeszcze bardziej umocnić pozycję procesową frankowiczów.
Orzeczenie w sprawie frankowej C-520/21
W orzeczeniu C-520/21 TSUE uznał, że banki nie mają prawa domagania się od kredytobiorców wynagrodzenia za korzystanie z kapitału kredytu.
Przypomnieć w tym miejscu należy, że konsekwencją wygrania sprawy o unieważnienie umowy kredytu jest z jednej strony zwrot przez bank wszystkich otrzymanych od kredytobiorcy świadczeń (w tym rat kredytu, prowizji, ubezpieczeń itp.), z drugiej zaś strony kredytobiorca ma obowiązek zwrotu kapitału wypłaconego mu kredytu.
Banki od pewnego czasu pozywały kredytobiorców o zapłatę wynagrodzenia za korzystanie z kapitału, upatrując w tym szansy na pozyskanie dodatkowych środków. Dzisiejsze orzeczenie powinno zatrzymać tę praktykę, a przynajmniej doprowadzić do sytuacji, w której sądy będą oddalały tego rodzaju powództwa.
Co ciekawe o ile TSUE wyraźnie odrzucił możliwość domagania się przez banki wynagrodzenia za korzystanie z kapitału kredytu, jako niezgodną z prawem UE, o tyle nie zajął analogicznego stanowiska w stosunku do roszczeń kredytobiorców. TSUE wskazał, że ewentualne roszczenia o wynagrodzenie za korzystanie przez banki ze środków wpłaconych im przez kredytobiorców powinny rozstrzygać sądy krajowe. TSUE wskazał jednocześnie, że prawo unijne nie stoi na przeszkodzie do artykułowania takich roszczeń. Oznacza to, że dla frankowiczów otwiera się furtka na występowanie z dodatkowymi roszczeniami przeciwko bankom.
Orzeczenie w sprawie frankowej C-287/22
Drugi z istotnych dla frankwiczów wyroków TSUE z dnia 15 czerwca 2023 r. wydany został w sprawie o sygn. C-287/22. Orzeczenie to dotyczyło kwestii tzw. zabezpieczeń roszczeń kredytobiorców w postępowaniach przeciwko bankom. Zabezpieczenia udzielane przez niektóre z krajowych sądów polegały na zawieszeniu obowiązku spłaty rat kredytu do czasu prawomocnego zakończenia postępowania w przedmiocie unieważnienia umowy kredytowej.
W praktyce sądy rozbieżnie orzekały w kwestii zabezpieczeń. Wiele z krajowych sądów odmawiało zawieszenia obowiązku zapłaty rat kredytu w sytuacji gdy kredytobiorca nie spłacił pełnej kwoty kapitału kredytu w dacie składania wniosku o zabezpieczenie. Zgodnie z orzeczeniem TSUE z dnia 15 czerwca 2023 r. sygn. C-287/22 sądy nie mogą odmówić zabezpieczenia roszczenia kredytobiorcy jeżeli „takie zabezpieczenie jest konieczne dla przyszłego orzeczenia”. W praktyce więc orzeczenie to powinno doprowadzić do sytuacji, w której sądy będą uwzględniały wszystkie wnioski o zabezpieczenie składane w sprawach frankowych przez kredytobiorców.
Autor: radca prawny Maciej Fiedorowicz, nr wpisu WA-15162
