Zdecydowana większość spraw frankowych kończy się obecnie uwzględnieniem powództw frankowiczów i unieważnieniem umowy kredytu frankowego. W wyniku uprawomocnienia się takiego rozstrzygnięcia bank musi zwrócić kredytobiorcy wszystko to, co od niego otrzymał, w szczególności raty kredytu, ale też prowizje, składki ubezpieczeniowe i wszelkiego rodzaju inne opłaty związane z umową kredytu. Kredytobiorca musi w zamian zwrócić kwotę wypłaconego mu kapitału.
Takie rozstrzygnięcie nie jest po myśli banków, stąd też banki starają się pozywać kredytobiorców o dodatkowe środki. Do niedawna dominowała strategia pozywania kredytobiorców o wynagrodzenie za korzystanie z kapitału. Po niekorzystnym dla banków rozstrzygnięciu tej kwestii przez TSUE, banki coraz głośniej mówią o waloryzacji pożyczonego kredytobiorcom kapitału.
Stanowisko sądów w tym zakresie jest niejednolite, jak również brak jest obecnie prawomocnych wyroków w tym zakresie. Wydaje się, że z roszczenia banków o waloryzację kapitału nie powinny być uwzględniane choćby z uwagi na zasady współżycia społecznego. Ciężko uznać za sprawiedliwą sytuację, w której bank mógłby żądać od kredytobiorcy dodatkowych świadczeń w związku z unieważnieniem umowy, która zawierała klauzule niedozwolone.
Waloryzacja kapitału – pytanie prejudycjalne
Obecnie w zakresie możliwości waloryzacji kapitału zdania sądów są podzielone. Być może rozbieżne stanowiska ujednolici Trybunał Sprawiedliwości UE, do którego wpłynęły kolejne pytania prejudycjalne w tym zakresie. Pytania dotyczące możliwości waloryzacji kapitału przez banki zostały skierowane przez sędziego orzekającego w tzw. Wydziale Frankowym w Sądzie Okręgowym w Warszawie. Obecnie nie jest znany jeszcze termin, w którym TSUE wypowie się w tej materii.
Wyrok TSUE w sprawie C-520/21
Orzeczenie TSUE z 15 czerwca 2023 r. C-520/21 miało doniosłe znaczenie dla kredytobiorców. TSUE wprost stwierdził w nim, że roszczenia banków o zapłatę wynagrodzenia za korzystanie z kwoty kapitału przez kredytobiorcę są bezzasadne. TSUE wprost wskazał, że prawo unijne nie pozwala na wystosowywanie przez banki analogicznych roszczeń w stosunku do konsumentów – kredytobiorców.
Wydaje się, że wyrok TSUE powinien skutecznie uniemożliwić żądanie przez banki zapłaty wynagrodzenia za korzystanie z kapitału. Należy jednak pamiętać, że zwaloryzowanie kapitału jest nieco innym roszczeniem i orzeczenie C-520/21 wprost się do niego nie odnosi. Wydaje się, że również w zakresie waloryzacji stanowisko TSUE powinno być analogiczne, brak jednak na razie rozstrzygnięcia w tym zakresie na poziomie Trybunału Sprawiedliwości.
Autor: radca prawny Maciej Fiedorowicz, nr wpisu WA-15162