Jeżeli przedsiębiorca postępuje w sposób bezprawny lub niezgodny z dobrymi obyczajami, co ma wpływ na sytuację konsumenta, to możemy mówić o naruszeniu praw konsumentów. Przy kredytach frankowych banki dopuściły się naruszenia praw konsumentów, przez co obecnie przed sądami toczy się tysiące sporów konsumentów przeciwko bankom. Prawa konsumentów a kredyt frankowy to temat, któremu dzisiaj przyjrzymy się bliżej.
Czy istnieją klauzule abuzywne w umowach kredytowych związanych z kredytem frankowym?
Umowy kredytów frankowych zawierają postanowienia niedozwolone, zwane także klauzulami abuzywnymi. Aby uznać, że dane postanowienie za klauzulę abuzywną musi ono spełniać wszystkie poniższe przesłanki:
- postanowienie musi być stosowane przez przedsiębiorcę wobec konsumenta;
- postanowienie nie może być indywidualnie uzgodnione;
- postanowienie kształtuje prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami;
- postanowienie narusza w sposób rażący interesy konsumenta.
Przy czym kwestionowane postanowienia umowne nie mogą określać głównych świadczeń stron, chyba że zostały sformułowane w sposób niejednoznaczny.
Klauzule abuzywne w umowach kredytowych występują, czego przekładem są liczne wygrane frankowiczów w sądach. Aby przekonać, się czy umowa kredytu frankowego zawiera postanowienia niedozwolone warto dokonać analizy umowy kredytu i okoliczności towarzyszących jej zawarciu.
Jakie są najczęstsze przypadki naruszenia praw konsumentów przez banki udzielające kredytów frankowych?
Naruszenia praw konsumentów przez banki udzielające kredytów frankowych polega w tym przypadku na uzależnieniu wysokości świadczenia spełnianego przez konsumenta od swobodnej decyzji banku. Zarówno przeliczenie kwoty kredytu na franki szwajcarskie w chwili jego wypłaty, jak i przeliczenie odwrotne w chwili wymagalności poszczególnych spłacanych rat, służy bowiem określeniu wysokości świadczenia konsumenta. Takie uregulowanie umowne należy uznać za niedopuszczalne.
Niedozwolone są klauzule, które przy nieprecyzyjności reguł przeliczeniowych dają bankowi prawo do arbitralnego wyznaczania obciążeń konsumentów oraz dodatkowych korzyści banku. Nielegalne praktyki banków w kredytach frankowych wymagają podjęcia działań przez konsumenta, dlatego też kredytobiorcy często zwracają się o pomoc prawną.
Jakie są prawa konsumentów w przypadku naruszenia umowy kredytowej przez bank?
W odniesieniu do kredytów frankowych uznanie, że umowa zawiera postanowienia niedozwolone, zwykle wiąże się z nieważnością całej umowy kredytu. Konsument ma więc prawo do wniesienia pozwu o unieważnienia umowy kredytu. Unieważnienie kredytu frankowego oznacza, że bank będzie musiał zwrócić kredytobiorcy wszystko, co do tej pory wpłacił, zaś kredytobiorca musi zwrócić bankowi otrzymaną kwotę kredytu. Kredytobiorca ma jednak prawo nie zgodzić się na ustalenie nieważności umowy kredytu i żądać tzw. odfrankowania umowy.
Wówczas umowa kredytu jest nadal wykonywana, jednak eliminowane są z niej postanowienia niedozwolone, a bank zwraca konsumentowi nadpłacony kapitał. Sankcje dla banków naruszających prawa konsumentów muszą wywierać skutek odstraszający, dlatego też sądy częściej unieważniają umowy frankowe. W przypadku możliwości utrzymania umowy w mocy banki mimo zawarcia postanowień niedozwolonych mogłyby liczyć na „naprawę” umowy przez sąd. W zdecydowanej większości przypadków również finansowo najbardziej opłacalne dla konsumenta jest dążenie do unieważnienia umowy kredytu, a co za tym idzie pozbycie się kredytu raz na zawsze.
Czy można dochodzić odszkodowania w przypadku naruszenia praw konsumentów przy kredycie frankowym?
Często pada pytanie o prawo do odszkodowania przy naruszeniu praw konsumentów. Jeżeli umowa kredytu frankowego zawiera klauzule abuzywne, to konsumentowi należą się od banku pieniądze. Nie będzie to jednak odszkodowanie, lecz zwrot nienależnego świadczenia pobranego przez bank. W przypadku gdy umowa kredytu okaże się nieważna, to wszystko co było na podstawie niej świadczone, stanowi świadczenie bez podstawy prawnej, a więc nienależne.
Odszkodowanie to pojęcie zupełnie inne niż roszczenia konsumenta w związku z nieważnością umowy kredytu. Dochodzenie od banku odszkodowania (za szkodę majątkową) czy też zadośćuczynienia (za szkodę niemajątkową) może być rozważane w przypadku prawomocnego unieważnienia umowy kredytu. Wówczas, aby żądać odszkodowania frankowicz powinien wykazać szkodę, jaką poniósł wskutek zawarcia nieważnej umowy kredyty (np. rozstrój zdrowia) oraz wykazać związek przyczynowo skutkowy szkody z wadliwą umową.
Autor: radca prawny Maciej Fiedorowicz, nr wpisu WA-15162
