Zasada walutowości ujęta jest w Kodeksie Cywilnym w artykule 358 § 1. Przepis ten stanowi, że: „Jeżeli przedmiotem zobowiązania podlegającego wykonaniu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jest suma pieniężna wyrażona w walucie obcej, dłużnik może spełnić świadczenie w walucie polskiej, chyba że ustawa, orzeczenie sądowe będące źródłem zobowiązania lub czynność prawna zastrzega spełnienie świadczenia wyłącznie w walucie obcej.”
Co oznacza zasada walutowości?
Ujęta w art. 358 k.c. zasada walutowości pozwala na wyodrębnienie sytuacji, gdy dłużnik spełnia świadczenie w terminie oraz gdy spełnia je pozostając w zwłoce.
W przypadku gdy dłużnik spełnia świadczenie w terminie może on spełnić świadczenie w walucie polskiej, chyba, że ustawa, orzeczenie sądowe będące źródłem zobowiązania lub czynność prawna zastrzega spełnienie świadczenia w walucie obcej. Regulacja ta wskazuje, że prawo wyboru waluty ma jedynie dłużnik, a zatem wierzyciel nie może żądać spełnienia świadczenia w walucie polskiej. Inaczej wygląda sytuacja, w której dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia, czyli nie wykonuje zobowiązania wyrażonego w walucie obcej. W wypadku opóźnienia dłużnika w spełnieniu świadczenia w wykonaniu zobowiązania, którego przedmiotem jest suma pieniężna wyrażona w walucie obcej, wierzyciel ma prawo wyboru kursu, po jakim będzie przeliczona wartość waluty obcej.
Jeżeli strony nie poczyniły odmiennego zastrzeżenia, wierzyciel może zażądać od dłużnika pozostającego w opóźnieniu, aby dług wyrażony w walucie obcej przeliczył na walutę polską według średniego kursu NBP z dnia dokonywania zapłaty. Jednocześnie wskazać należy, że regulacja art. 358 par. 1 k.c. odnosi się do zobowiązań podlegających wykonaniu na terytorium Polski.
Zniesienie zasady walutowości
Przed nowelizacją art. 358 k.c., która weszła w życie 24 stycznia 2009 r., przepis ten wyrażał zasadę walutowości, zgodnie z którą zobowiązania pieniężne na terenie Polski mogły być wyrażane tylko w pieniądzu polskim. Od wyżej wskazanej daty zasada walutowości została zniesiona. W obecnym stanie prawnym, co do zasady można dokonywać transakcji w walutach obcych. Generalnie rzecz ujmując przed 2009 rokiem zasada walutowości sprowadzała się do założenia, że świadczenia pieniężne w oznaczonym państwie powinny być realizowane w pieniądzu krajowym.
Zniesienie zasady walutowości w 2009 roku przyczyniło się do wzrostu innowacyjności w obrocie gospodarczym. Korzystanie z możliwości rozliczeń pieniężnych w walucie obcej jest obecnie powszechnym, często stosowanym rozwiązaniem.
Zasada walutowości a umowy frankowe
W umowach kredytów denominowanych do franka szwajcarskiego kwota kredytu wyrażona jest w walucie obcej. Mimo to środki oddane kredytobiorcom do ich dyspozycji były wyrażone w walucie polskiej. Brak było możliwości rozliczeń w innej walucie. Stąd też wskazać należy, że taka umowa kredytu była umową kredytu złotówkowego z opcją waloryzacji. Mamy do czynienia zatem z sytuacją, w której między stronami nie doszło do ustalenia świadczenia w złotych polskich. Konstrukcja umów frankowych narusza przepisy o walutowości kredytu, co przemawia za jej nieważnością. Jednocześnie wskazać należy, że istnieje szereg dodatkowych argumentów, które stanowią o nieważności umów kredytów frankowych. Wspomnieć należy, chociażby o naruszeniu zasady swobody umów czy naruszeniu przez bank obowiązku informacyjnego wobec kredytobiorcy poprzez brak prawidłowej informacji o ryzyku kursowym wiążącym się z tego typu kredytem. Wszystko to sprawia, że istnieją solidne podstawy do zakwestionowania swojej umowy kredytu frankowego.
