Instytucja wyłączenia sędziego ma dawać uczestnikom postępowania pewność bezstronnego orzekania w sprawie. Wyłączenie sędziego jest możliwe w ściśle określonych przypadkach. W sprawach frankowych banki niejednokrotnie składały wnioski o wyłączenie sędziego od orzekania, między innymi w przypadku gdy sędzia orzekający sam miał kredyt frankowy. Jak przebiega wyłączenie sędziego i jakie jest stanowisko Sądu Najwyższego w kwestii wyłączenia sędziego w sprawach frankowych?
Sprawdź: Kalkulator frankowicza
Jakie są tryby wyłączenia sędziego?
Sędzia może być wyłączony od rozpoznawania danej sprawy z mocy ustawy albo na wniosek.
Zgodnie z art. 48 § 1 pkt 1 Kodeksu postępowania cywilnego sędzia jest wyłączony z mocy samej ustawy w sprawach, w których jest stroną lub pozostaje z jedną ze stron w takim stosunku prawnym, że wynik sprawy oddziaływa na jego prawa lub obowiązki.
W kontekście sprawy frankowych należy zwrócić także uwagę na art. 49 § 1 k.p.c. Według tego przepisu niezależnie od przyczyn wymienionych w art. 48 k.p.c. sąd wyłącza sędziego na jego żądanie lub na wniosek strony, jeżeli istnieje okoliczność tego rodzaju, że mogłaby wywołać uzasadnioną wątpliwość co do bezstronności sędziego w danej sprawie.
Jak wyłączyć sędziego ze sprawy?
Aby wyłączyć sędziego należy w tym zakresie złożyć odpowiedni wniosek. Wniosek o wyłączenie sędziego strona zgłasza na piśmie lub ustnie do protokołu w sądzie, w którym sprawa się toczy, uprawdopodabniając przyczyny wyłączenia.
Do czasu rozstrzygnięcia wniosku o wyłączenie sędziego:
- sędzia, którego dotyczy wniosek, może podejmować dalsze czynności;
- nie może zostać wydane orzeczenie lub zarządzenie kończące postępowanie w sprawie.
Czytaj również: Sędzia z kredytem frankowym może orzekać? Sąd Najwyższy odpowie!
Kto decyduje o wyłączeniu sędziego?
O wyłączeniu sędziego rozstrzyga sąd, w którym sprawa się toczy, a gdyby sąd ten nie mógł wydać postanowienia z powodu braku dostatecznej liczby sędziów – sąd nad nim przełożony. Postanowienie wydaje się po złożeniu wyjaśnienia przez sędziego.
Uwzględniając wniosek o wyłączenie sędziego, sąd znosi postępowanie w zakresie obejmującym udział tego sędziego w sprawie po złożeniu wniosku, chyba że czynności przez niego podejmowane były czynnościami niecierpiącymi zwłoki.
Sprawy frankowe – kiedy następuje wyłączenie sędziego?
Sąd Najwyższy w uchwale z 13 maja 2022 roku (III CZP 83/22) wskazał, że sędzia, który sam zawarł z bankiem, który jest stroną postępowania, umowę kredytu denominowanego bądź indeksowanego we frankach szwajcarskich, nie podlega wyłączeniu z mocy ustawy z tego właśnie względu.
Sąd Najwyższy podkreślił, że sam fakt zaciągnięcia przez sędziego kredytu frankowego nie powoduje, że nie jest on bezstronny i obiektywny. Wyłączenia każdego sędziego frankowicza mogłoby prowadzić do skutków szkodliwych zarówno z punktu widzenia sprawności i wydolności wymiaru sprawiedliwości, jak i szeroko pojmowanego interesu publicznego. Powyższe orzeczenie Sądu Najwyższego ukróciło składanie przez banki wniosków o wyłączenie sędziów, chociaż czasami te nadal się zdarzają. Wskazać należy, że złożenie wniosku o wyłączenie sędziego przedłuża całe postępowanie.
Sprawdź również: Pytania i odpowiedzi na rozprawie frankowej
Autor: radca prawny Maciej Fiedorowicz, nr wpisu WA-15162
