Niektóre, z reguły fundamentalne dla spraw frankowych, kwestie prawne muszą zostać rozstrzygnięte w kompleksowy sposób, nadający kierunek orzeczniczy innym sądom. W takich wypadkach na temat zagadnień prawnych dotyczących postępowania frankowych wypowiada się TSUE lub Sąd Najwyższy.
Z uwagi na wagę takich orzeczeń poniżej przedstawionych zostało kilka orzeczeń, w których to SN pochylił się nad istotnymi z punktu frankowiczów sprawami.
Sprawdź również: Kalkulator kredytu CHF
Uchwała Sądu Najwyższego frankowicze z dnia 19 października 2023 r. III CZP 12/23
W uchwale z dnia 19 października 2023 r. w sprawie o sygn. akt III CZP 12/23 Sąd Najwyższy stwierdził, że w sprawie przeciwko bankowi o ustalenie nieważności umowy kredytu nie występuje współuczestnictwo konieczne po stronie powodowej. W konsekwencji jeden kredytobiorca, bez względu na stanowisko innych kredytobiorców może pozwać bank o ustalenie nieważności umowy.
Pomimo, że zdarzają się wyroki Sądu Najwyższego w sprawach frankowiczów, które są pewnego rodzaju odstępstwem od kierunku orzeczniczego, to w przeważającej większości linia orzecznicza jest korzystna dla frankowiczów.
Uchwała SN z dnia 2 czerwca 2022 r. I KZP 2/22
Na koniec warto również przywołać stosunkowo świeżą uchwałę Sądu Najwyższego w sprawie I KZP 2/22 z 1 czerwca 2022 r. W uchwale SN wypowiedział się na temat problematyki orzekania w postępowaniach sądowych przez sędziów powołanych przez tzw. nowy KRS. Z uwagi na fakt, że tryb nowelizacji uchwały o KRS i jej zgodność z prawem budzi wątpliwości części środowisk prawniczych, pełnomocnicy banków starali się wykorzystywać ten fakt i na takiej podstawie podważać orzeczenia frankowe.
W uchwale I KZP 2/22 Sąd Najwyższy jednoznacznie wskazał, że brak podstaw do przyjęcia a priori, że każdy sędzia sądu powszechnego, który uzyskał nominację w następstwie brania udziału w konkursie przed Krajową Radą Sądownictwa po 17 stycznia 2018 r., nie spełnia minimalnego standardu bezstronności i każdorazowo sąd z jego udziałem jest nienależycie obsadzony w rozumieniu art. 439 § 1 pkt 2 KPK. Taka sytuacja zachodzi jedynie w stosunku do sędziów Sądu Najwyższego, którzy otrzymali nominacje w takich warunkach.
Choć uchwała bezpośrednio odnosi się do spraw karnych, to przez analogię będzie miała znaczenie również w sprawach cywilnych, w tym frankowych. Tym samym banki zostały pozbawione kolejnego argumentu w sporach z kredytobiorcami.
Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 28 kwietnia 2022 r. III CZP 40/22
W dniu 28 kwietnia 2022 r. Sąd Najwyższy wydał uchwałę w sprawie sygn. III CZP 40/22. Orzeczenie to porusza istotne z punktu widzenia interesów kredytobiorców frankowych zagadnienia.
Zgodnie z poglądem SN zawartym w treści uchwały III CZP 40/22 z dnia 28 kwietnia 2022 r. postanowienia umów kredytów frankowych, z których wynika, że to bank określa kurs franka, nie wskazując przy tym na jakich obiektywnych przesłankach będzie się opierał, są abuzywne.
Sąd Najwyższy zarzucił tego rodzaju klauzulom indeksacyjnym przede wszystkim to, że nie zostały one napisane zrozumiałym językiem, w efekcie nie pozwalały kredytobiorcom realnie oszacować ryzyka ekonomicznego zawarcia umowy frankowej. Dodatkowo Sąd Najwyższy wprost wskazał, że z uwagi na fakt, iż cały mechanizm indeksacji jest abuzywny, to w efekcie umowa kredytu zawierająca takie postanowienia jest nieważna.
Jest to istotny argument dla kredytobiorców wytaczających powództwa przeciwko bankom o unieważnienie umowy. Jeżeli w umowie kredytowej znajdują się analogiczne postanowienia to sąd powinien uznać taką umowę za nieważną. W efekcie bank będzie zobowiązany do zwrotu kredytobiorcy wszystkich wpłaconych przez niego do chwili uprawomocnienia się wyroku świadczeń. Bank będzie musiał zwrócić przede wszystkim wpłacone raty wraz z odsetkami, ale też prowizje, czy wszelkiego innego rodzaju opłaty manipulacyjne związane z kredytem frankowym.
Uchwała SN frankowicze z dnia 16 lutego 2021 r. III CZP 11/20
Kolejnym ważnym z punktu widzenia kredytobiorców frankowych orzeczeniem SN jest uchwała z dnia 16 lutego 2021 r. w sprawie o sygn. III CZP 11/20. W treści tej uchwały Sąd Najwyższy opowiedział się za zastosowaniem w sprawach frankowych tzw. teorii dwóch kondykcji.
SN wprost wskazał, że Stronie, która w wykonaniu umowy kredytu, dotkniętej nieważnością, spłacała kredyt, przysługuje roszczenie o zwrot spłaconych środków pieniężnych jako świadczenia nienależnego (art. 410 § 1 w związku z art. 405 KC) niezależnie od tego, czy i w jakim zakresie jest dłużnikiem banku z tytułu zwrotu nienależnie otrzymanej kwoty kredytu.
Tym samym Sąd Najwyższy potwierdził, że kredytobiorca ma prawo dochodzić od banku świadczenia nienależnego w związku ze stwierdzeniem nieważności umowy, niezależnie od tego, czy w dalszym ciągu jest dłużnikiem banku, czy też zwrócił wcześniej cały wypłacony mu kapitał.
Czytaj również: Czy frankowicz może być zwolniony od kosztów sądowych?
Autor: radca prawny Maciej Fiedorowicz, nr wpisu WA-15162
Źródła:
- Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 28 kwietnia 2022 r., sygn. akt III CZP 40/22,
- Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 16 lutego 2021 r., sygn. akt III CZP 11/20,
- Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 2 czerwca 2022 r., sygn. akt I KZP 2/22,
- Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 19 października 2023 r., sygn. akt III CZP 12/23.
